MODERN TAVLA OYUN KURALLARI
EKİPMAN: Tarafların kendilerine ait 2’şer zar ve 1’er fincanı vardır. Zarlar kesinlikle fincanla atılır.
SEANS KAYIT ÇİZELGESİ (SKÇ): Her müsabaka için taraflara birer Seans Kayıt Çizelgesi dağıtılarak, her oyun sonucunda skorlar ve müsabaka sonucunda molalar düşüldükten sonra toplam süre taraflarca kendi çizelgelerine işlenir. Skorun her oyun sonunda çizelgelere doğru kaydedildiğini takip etmek maçı önde götüren tarafın sorumluluğunda olup olası skor anlaşmazlıklarında direktörün yorum getiremediği hallerde geriden gelen oyuncunun çizelgesi esas alınır. Müsabaka sonunda galip gelen taraf, iki SKÇ`yi de direktöre ulaştırmakla yükümlüdür.
OYNAMA YÖNÜ VE PUL RENGİ: Karşılıklı anlaşmayla veya anlaşmazlık halinde maç başlamadan önce zar atılarak büyük atan tarafın oynama yönü veya pul rengini seçmesi yoluyla belirlenir.
AÇILIŞ HAMLESİ: Her oyunun başında taraflar birer zar atarlar. Büyük zarı atan taraf ortadaki kombinasyonu oynayarak oyuna başlar. Haliyle bir oyunun açılış zarında çift gelmesi modern tavlada söz konusu değildir.
GEÇERLİ ATIŞLAR: Taraflar zarları birlikte fincana koyup çalkaladıktan sonra tablanın kendilerine göre sağ tarafına atarlar. Atışın geçerli olması için iki zarın da atışı yapan şahsa göre tablanın sağ tarafının oyun yüzeyine tamamen oturmuş olması şarttır. Pul üstüne gelen zarlar kırık sayılır. Zarlardan birinin veya ikisinin birlikte kırık gelmesi halinde iki zar birlikte fincana konularak atış tekrarlanır.
HAMLE YAPILMASI: Oyuncular açık bir şekilde ve tek el kullanarak pullarını yerlerinden oynatırlar. Barda bir pul varsa (kırık), başka bir pulla oynamadan önce bu pul oynanmalıdır, yani ilk olarak kırık girilmelidir. Atılan iki zar üzerindeki rakamlar istenilen sırayla oynanabilir. Mümkün olduğu sürece iki zar da oynanmak zorundadır. Gelen zarlardan sadece birinin oynanabilmesinin mümkün olduğu hallerde büyük olan zar oynanır.
HAMLENİN TAMAMLANMASI: Bir oyuncu, hamlesini tamamladığını kendine ait zar çiftini tabladan kaldırarak gösterir. Diğer bir deyişle, oyuncu zarlarını tabladan kaldırana kadar pullarını istediği gibi hareket ettirebilir. Dokunulan pulu oynama zorunluluğu yoktur ve taraflar zar atmadan önce rakiplerinin hamlelerini tamamlamalarını beklemelidirler.
HATALI HAMLELER: Oyuncu, hatalı bir hamleye rakibinin dikkatini çekmek kaydıyla göz yumabilir veya tüm hamlenin doğru olarak baştan oynanmasını talep edebilir. Yanlış oynanan bir hamleden sonra vido çekmek(kübü çevirmek) veya zar atmak (zarlar kırık geldiyse veya hala dönüyor olsalar bile) bu hamleye göz yumulduğunu gösterir, bu andan itibaren hamle geçerlidir, geri alınmaz.
ZAMANSIZ HAREKETLER: Bir oyuncu hamlesini henüz tamamlamamışken rakibi zar atar veya küp aksiyonuna girerse inisiyatif hamlesini halen tamamlamamış taraftadır. Atışı veya vido hamlesini geçerli kabul ederek hamlesini buna göre değiştirebilir veya zar atışının tekrarlanmasını talep edebilir. Hatalı bir hamle üzerinde zar atıldığı andan itibaren (zarlar kırık geldiyse veya hala dönüyor olsalar bile) bu hamle geçerlilik kazanır, geri alınmaz.
BAŞLANGIÇ DİZİLİŞİNDE HATA: Yanlış başlangıç pozisyonu oyunun beşinci zarı atılmadan önce düzeltilmelidir. Aksi takdirde hatalı diziliş o andan itibaren geçerli hale gelir. 15 puldan fazla pulla oynamakta olan bir oyuncunun rakibi, kendi seçtiği bir pulu oyundan çıkartabilir veya oyunun sonuna kadar olduğu gibi devam edilmesini talep edebilir. 15 puldan az pulla (toplarken hariç) oynamakta olan bir oyuncunun rakibi, eksik olan pulları herhangi bir haneden oyuna sokabilir (kırık dahil) veya oyunun sonuna kadar olduğu gibi devam etmesini talep edebilir. Mars veya katmerli mars(backgammon) geçerliliğini koruyacaktır.
KIRIK VE TOPLANMIŞ PULLARIN YERLERİ: Kırılmış olan pullar, girmeyi beklerken bar üzerinde bulunmalıdır. Toplanmış pullar ise oyunun sonuna kadar tüm oyun yüzeyinden ayrı bir yerde muhafaza edilmelidir. Anlaşmazlıklarda direktör yalnızca bar üzerinde duran pulları kırık pul olarak yorumlar.
VUR-KAÇ HAMLELERİ: Vur-Kaç hamleleri yapmak serbesttir.
KATMERLİ MARS: Taraflardan biri pullarının tamamını toplayarak oyunu bitirdiğinde rakip taraf henüz hiç pul toplamamış ve en az 1 pulu halen oyunu tamamlayan tarafın evinde kalmış veya kırık ise kazanan taraf “Katmerli Mars” ile 3 sayı kazanır.
VİDO KÜBÜ: Tüm müsabakalarda vido kübü kullanılır. Küp her oyunun başında “64”´ü gösterecek şekilde ortaya konur. Oyunun herhangi bir anında taraflardan biri, kendisini avantajlı pozisyonda görerek, sıra kendisinde ve henüz zar atmamışken kübü kullanabilir. Kübü kullanmak isteyen taraf, kübü ortadan alarak “2”yi gösterecek şekilde rakibinin önüne sürer. Taraflar, sadece hamle sırası kendilerindeyken vido çekebilirler ki, bunu zar atmadan önce yapmaları gerekmektedir (zar kırık gelmiş olsa dahi atılmış sayılır). Ortadaki veya kendi tarafındaki kübe dokunmak, vido önermiş sayılmaya yeterlidir.
KÜBÜ RED VE KABUL: Rakip dezavantajlı konumda olduğunu düşünüp kübü reddederek oyunu bırakabilir. Bu durumda kübü öneren taraf 1 oyun kazanmış olur ve bir sonraki oyuna geçilir. Rakip avantajlı konumda olduğunu düşünüp küp önerisini kabul de edebilir. Bu durumda “2”ye çevrilmiş kübü alarak kendi tarafına koyar ve oyun kaldığı yerden devam eder. Oyunun devamında küp kimin tarafındaysa oyunu bir üst pota katlamayı önerme hakkı da o taraftadır. Oyun içindeki ilerleyişe göre küp 2`den 4`e, 4`den 8`e, 8`den 16`ya, 16`dan 32`ye ve 32`den 64`e katlanabilir.
PUANLAMA: Bir oyun tamamlandığında kazanılan oyun (1 sayı), mars (2 sayı) veya katmerli mars (3 sayı), kübün oyun sonunda gösterdiği rakam ile çarpılarak oyunu alan tarafın kaç sayı kazandığı belirlenir. Ör: Küp 4’ü gösterirken oyun kazanan taraf 4 x 1 = 4 sayı kazanmış olur. Küp 2’yi gösterirken katmerli mars kazanan taraf 2 x 3 = 6 sayı kazanmış olur. Küp 8’i gösterirken mars kazanan taraf 8 x 2 = 16 sayı kazanmış olur.
CRAWFORD KURALI: Crawford Kuralı tüm müsabakalarda geçerlidir. Bu kurala göre, maç sayısı oyununa ilk kez erişildiğinde (Ör: 9 oyunluk bir maçta ilk kez taraflardan biri 8`e ulaştığında), küp sıradaki oyun boyunca iki oyuncu tarafından da kullanılamaz ve sadece bu oyuna özgü olarak tabladan kaldırılır. Bu oyuna Crawford Oyunu (Küpsüz Oyun) denir ve skor olarak geriden gelen tarafın bu oyunu almayı başarması halinde ilerleyen oyunlarda küp tabladaki yerine geri konularak küp kullanma kuralları normale döner. Bu kurala aykırı davranış ve hatanın müsabaka tamamlanmadan farkedilmesi halinde küp pozisyonu ve skor Crawford Kuralı gereği olması gereken şekilde düzeltilir.
MOLA ALINMASI: Taraflar, 15 ve üzeri sayılık müsabakalarda bir maç boyunca ikişer defa, 13 ve daha az sayılık müsabakalarda ise bir maç boyunca birer defa mola alabilirler. Molalar sadece oyun aralarında kullanılabilir ve süreleri 5’er dakikadır. Molalar SKÇ`lere yazılmak kaydıyla toplam müsabaka süresinden düşülür. Bir oyuncunun devam etmekte olan bir müsabakada alınan bir mola esnasında diğer herhangi bir oyuna oturması yönetimce uygun görülmez. Bir oyuncunun aranıp da bulunamadığı her 5 dakika için rakibine 1 penaltı puanı verilir.
EKİPMAN: Tarafların kendilerine ait 2’şer zar ve 1’er fincanı vardır. Zarlar kesinlikle fincanla atılır.
SEANS KAYIT ÇİZELGESİ (SKÇ): Her müsabaka için taraflara birer Seans Kayıt Çizelgesi dağıtılarak, her oyun sonucunda skorlar ve müsabaka sonucunda molalar düşüldükten sonra toplam süre taraflarca kendi çizelgelerine işlenir. Skorun her oyun sonunda çizelgelere doğru kaydedildiğini takip etmek maçı önde götüren tarafın sorumluluğunda olup olası skor anlaşmazlıklarında direktörün yorum getiremediği hallerde geriden gelen oyuncunun çizelgesi esas alınır. Müsabaka sonunda galip gelen taraf, iki SKÇ`yi de direktöre ulaştırmakla yükümlüdür.
OYNAMA YÖNÜ VE PUL RENGİ: Karşılıklı anlaşmayla veya anlaşmazlık halinde maç başlamadan önce zar atılarak büyük atan tarafın oynama yönü veya pul rengini seçmesi yoluyla belirlenir.
AÇILIŞ HAMLESİ: Her oyunun başında taraflar birer zar atarlar. Büyük zarı atan taraf ortadaki kombinasyonu oynayarak oyuna başlar. Haliyle bir oyunun açılış zarında çift gelmesi modern tavlada söz konusu değildir.
GEÇERLİ ATIŞLAR: Taraflar zarları birlikte fincana koyup çalkaladıktan sonra tablanın kendilerine göre sağ tarafına atarlar. Atışın geçerli olması için iki zarın da atışı yapan şahsa göre tablanın sağ tarafının oyun yüzeyine tamamen oturmuş olması şarttır. Pul üstüne gelen zarlar kırık sayılır. Zarlardan birinin veya ikisinin birlikte kırık gelmesi halinde iki zar birlikte fincana konularak atış tekrarlanır.
HAMLE YAPILMASI: Oyuncular açık bir şekilde ve tek el kullanarak pullarını yerlerinden oynatırlar. Barda bir pul varsa (kırık), başka bir pulla oynamadan önce bu pul oynanmalıdır, yani ilk olarak kırık girilmelidir. Atılan iki zar üzerindeki rakamlar istenilen sırayla oynanabilir. Mümkün olduğu sürece iki zar da oynanmak zorundadır. Gelen zarlardan sadece birinin oynanabilmesinin mümkün olduğu hallerde büyük olan zar oynanır.
HAMLENİN TAMAMLANMASI: Bir oyuncu, hamlesini tamamladığını kendine ait zar çiftini tabladan kaldırarak gösterir. Diğer bir deyişle, oyuncu zarlarını tabladan kaldırana kadar pullarını istediği gibi hareket ettirebilir. Dokunulan pulu oynama zorunluluğu yoktur ve taraflar zar atmadan önce rakiplerinin hamlelerini tamamlamalarını beklemelidirler.
HATALI HAMLELER: Oyuncu, hatalı bir hamleye rakibinin dikkatini çekmek kaydıyla göz yumabilir veya tüm hamlenin doğru olarak baştan oynanmasını talep edebilir. Yanlış oynanan bir hamleden sonra vido çekmek(kübü çevirmek) veya zar atmak (zarlar kırık geldiyse veya hala dönüyor olsalar bile) bu hamleye göz yumulduğunu gösterir, bu andan itibaren hamle geçerlidir, geri alınmaz.
ZAMANSIZ HAREKETLER: Bir oyuncu hamlesini henüz tamamlamamışken rakibi zar atar veya küp aksiyonuna girerse inisiyatif hamlesini halen tamamlamamış taraftadır. Atışı veya vido hamlesini geçerli kabul ederek hamlesini buna göre değiştirebilir veya zar atışının tekrarlanmasını talep edebilir. Hatalı bir hamle üzerinde zar atıldığı andan itibaren (zarlar kırık geldiyse veya hala dönüyor olsalar bile) bu hamle geçerlilik kazanır, geri alınmaz.
BAŞLANGIÇ DİZİLİŞİNDE HATA: Yanlış başlangıç pozisyonu oyunun beşinci zarı atılmadan önce düzeltilmelidir. Aksi takdirde hatalı diziliş o andan itibaren geçerli hale gelir. 15 puldan fazla pulla oynamakta olan bir oyuncunun rakibi, kendi seçtiği bir pulu oyundan çıkartabilir veya oyunun sonuna kadar olduğu gibi devam edilmesini talep edebilir. 15 puldan az pulla (toplarken hariç) oynamakta olan bir oyuncunun rakibi, eksik olan pulları herhangi bir haneden oyuna sokabilir (kırık dahil) veya oyunun sonuna kadar olduğu gibi devam etmesini talep edebilir. Mars veya katmerli mars(backgammon) geçerliliğini koruyacaktır.
KIRIK VE TOPLANMIŞ PULLARIN YERLERİ: Kırılmış olan pullar, girmeyi beklerken bar üzerinde bulunmalıdır. Toplanmış pullar ise oyunun sonuna kadar tüm oyun yüzeyinden ayrı bir yerde muhafaza edilmelidir. Anlaşmazlıklarda direktör yalnızca bar üzerinde duran pulları kırık pul olarak yorumlar.
VUR-KAÇ HAMLELERİ: Vur-Kaç hamleleri yapmak serbesttir.
KATMERLİ MARS: Taraflardan biri pullarının tamamını toplayarak oyunu bitirdiğinde rakip taraf henüz hiç pul toplamamış ve en az 1 pulu halen oyunu tamamlayan tarafın evinde kalmış veya kırık ise kazanan taraf “Katmerli Mars” ile 3 sayı kazanır.
VİDO KÜBÜ: Tüm müsabakalarda vido kübü kullanılır. Küp her oyunun başında “64”´ü gösterecek şekilde ortaya konur. Oyunun herhangi bir anında taraflardan biri, kendisini avantajlı pozisyonda görerek, sıra kendisinde ve henüz zar atmamışken kübü kullanabilir. Kübü kullanmak isteyen taraf, kübü ortadan alarak “2”yi gösterecek şekilde rakibinin önüne sürer. Taraflar, sadece hamle sırası kendilerindeyken vido çekebilirler ki, bunu zar atmadan önce yapmaları gerekmektedir (zar kırık gelmiş olsa dahi atılmış sayılır). Ortadaki veya kendi tarafındaki kübe dokunmak, vido önermiş sayılmaya yeterlidir.
KÜBÜ RED VE KABUL: Rakip dezavantajlı konumda olduğunu düşünüp kübü reddederek oyunu bırakabilir. Bu durumda kübü öneren taraf 1 oyun kazanmış olur ve bir sonraki oyuna geçilir. Rakip avantajlı konumda olduğunu düşünüp küp önerisini kabul de edebilir. Bu durumda “2”ye çevrilmiş kübü alarak kendi tarafına koyar ve oyun kaldığı yerden devam eder. Oyunun devamında küp kimin tarafındaysa oyunu bir üst pota katlamayı önerme hakkı da o taraftadır. Oyun içindeki ilerleyişe göre küp 2`den 4`e, 4`den 8`e, 8`den 16`ya, 16`dan 32`ye ve 32`den 64`e katlanabilir.
PUANLAMA: Bir oyun tamamlandığında kazanılan oyun (1 sayı), mars (2 sayı) veya katmerli mars (3 sayı), kübün oyun sonunda gösterdiği rakam ile çarpılarak oyunu alan tarafın kaç sayı kazandığı belirlenir. Ör: Küp 4’ü gösterirken oyun kazanan taraf 4 x 1 = 4 sayı kazanmış olur. Küp 2’yi gösterirken katmerli mars kazanan taraf 2 x 3 = 6 sayı kazanmış olur. Küp 8’i gösterirken mars kazanan taraf 8 x 2 = 16 sayı kazanmış olur.
CRAWFORD KURALI: Crawford Kuralı tüm müsabakalarda geçerlidir. Bu kurala göre, maç sayısı oyununa ilk kez erişildiğinde (Ör: 9 oyunluk bir maçta ilk kez taraflardan biri 8`e ulaştığında), küp sıradaki oyun boyunca iki oyuncu tarafından da kullanılamaz ve sadece bu oyuna özgü olarak tabladan kaldırılır. Bu oyuna Crawford Oyunu (Küpsüz Oyun) denir ve skor olarak geriden gelen tarafın bu oyunu almayı başarması halinde ilerleyen oyunlarda küp tabladaki yerine geri konularak küp kullanma kuralları normale döner. Bu kurala aykırı davranış ve hatanın müsabaka tamamlanmadan farkedilmesi halinde küp pozisyonu ve skor Crawford Kuralı gereği olması gereken şekilde düzeltilir.
MOLA ALINMASI: Taraflar, 15 ve üzeri sayılık müsabakalarda bir maç boyunca ikişer defa, 13 ve daha az sayılık müsabakalarda ise bir maç boyunca birer defa mola alabilirler. Molalar sadece oyun aralarında kullanılabilir ve süreleri 5’er dakikadır. Molalar SKÇ`lere yazılmak kaydıyla toplam müsabaka süresinden düşülür. Bir oyuncunun devam etmekte olan bir müsabakada alınan bir mola esnasında diğer herhangi bir oyuna oturması yönetimce uygun görülmez. Bir oyuncunun aranıp da bulunamadığı her 5 dakika için rakibine 1 penaltı puanı verilir.
